Σε τι διαφέρει η σύνεση από τη φρόνηση

Ἔστι δὲ καὶ ἡ σύνεσις καὶ ἡ ἀσυνεσία, καθ’ ἃς λέγομεν συνετοὺς καὶ ἀσυνέτους, οὔθ’ ὅλως τὸ αὐτὸ ἐπιστήμῃ ἢ δόξῃ (πάντες γὰρ ἂν ἦσαν συνετοί)

οὔτε τις μία τῶν κατὰ μέρος ἐπιστημῶν, οἷον ἰατρικὴ περὶ ὑγιεινῶν ἢ γεωμετρία περὶ μεγέθη· οὔτε γὰρ περὶ τῶν ἀεὶ ὄντων καὶ ἀκινήτων ἡ σύνεσίς ἐστιν οὔτε περὶ τῶν γιγνομένων ὁτουοῦν, ἀλλὰ περὶ ὧν ἀπορήσειεν ἄν τις καὶ βουλεύσαιτο. διὸ περὶ τὰ αὐτὰ μὲν τῇ φρονήσει ἐστίν, οὐκ ἔστι δὲ τὸ αὐτὸ σύνεσις καὶ φρόνησις. ἡ μὲν γὰρ φρόνησις ἐπιτακτική ἐστιν· τί γὰρ δεῖ πράττειν ἢ μή, τὸ τέλος αὐτῆς ἐστίν· ἡ δὲ σύνεσις κριτικὴ μόνον· ταὐτὸν γὰρ σύνεσις καὶ εὐσυνεσία καὶ συνετοὶ καὶ εὐσύνετοι.

Ἔστι δ’ οὔτε τὸ ἔχειν τὴν φρόνησιν οὔτε τὸ λαμβάνειν ἡ σύνεσις· ἀλλ’ ὥσπερ τὸ μανθάνειν λέγεται συνιέναι, ὅταν χρῆται τῇ ἐπιστήμῃ, οὕτως ἐν τῷ χρῆσθαι τῇ δόξῃ ἐπὶ τὸ κρίνειν περὶ τούτων περὶ ὧν ἡ φρόνησίς ἐστιν, ἄλλου λέγοντος, καὶ κρίνειν καλῶς· τὸ γὰρ εὖ τῷ καλῶς ταὐτόν. καὶ ἐντεῦθεν ἐλήλυθε τοὔνομα ἡ σύνεσις, καθ’ ἣν εὐσύνετοι, ἐκ τῆς ἐν τῷ μανθάνειν· λέγομεν γὰρ τὸ μανθάνειν συνιέναι πολλάκις.

Απόδοσις:

Είναι δε η σύνεση (η δύναμη του να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί κανείς καλώς) και η ασυνεσία (η έλλειψη κατανοήσεως ή αντιλήψεως), από τις οποίες ονομάζουμε τους συνετούς και τους ασύνετους, ούτε εντελώς το ίδιο με την επιστημονική γνώση ή τη γνώμη (αφού όλοι θα ήταν συνετοί), ούτε κάποια από τις κατά μέρος επιστήμες, όπως η ιατρική σχετικά με τα υγιεινά ή η γεωμετρία σχετικά με τα μεγέθη· αφού η σύνεση δεν έχει να κάνει ούτε με τα αΐδια και αμετάβλητα ούτε με οτιδήποτε που γίνεται, αλλά με όσα θα προβληματιζόταν κανείς και θα συλλογιζόταν. Γι’ αυτό και η σύνεση αναφέρεται στα ίδια με τη φρόνηση πράγματα, δεν είναι όμως το ίδιο με αυτήν. Γιατί η φρόνηση είναι επιτακτική· σκοπός της είναι τι πρέπει να πράξουμε και τι όχι, ενώ η σύνεση είναι μόνο κριτική, καθώς η σύνεση και η ευσυνεσία είναι έννοιες ταυτόσημες (διότι ο συνετός καλώς εννοεί), το ίδιο ο συνετός και ο ευσύνετος.

Αλλά ούτε η κατοχή της φρονήσεως ούτε η απόκτησή της ταυτίζεται με τη σύνεση, αλλά όπως η μάθηση λέγεται κατανόηση, όταν γίνεται χρήση της επιστημονικής γνώσεως, έτσι και με τη σύνεση, όταν γίνεται χρήση της γνώμης για να κρίνουμε εκείνα που κάποιος άλλος λέει και αφορά πράγματα με τα οποία σχετίζεται η φρόνηση, και να τα κρίνουμε καλώς, κατανοούμε. (Διότι το ευ και το καλώς είναι το ίδιο). Και από εδώ έχει λάβει το όνομα η σύνεση, από την οποία ονομαζόμαστε ευσύνετοι, δηλαδή από την εμπλοκή του ονόματος στη μάθηση· αφού πολλές φορές λέμε το «μαθαίνω» «κατανοώ».

Βιβλιογραφία: Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια (1142b.34 έως 1143a.18) 
Απόδοση κειμένου: Κότσαλης  Γεώργιος

http://www.aristotelianphilosophy.com

Αντισθένης Κυνικός